Niepłodność to problem, który dotyka wiele par na całym świecie, w tym w Polsce. Szacuje się, że około 10-15% par w skali globalnej boryka się z trudnościami w poczęciu dziecka, co odpowiada około 48,5 milionom par. W Polsce problem ten dotyczy około 1,5 miliona par.
Niepłodność pierwotna i wtórna
Niepłodność nie zawsze jest problemem od początku seksualnego pożycia. Czasami pojawia się dopiero po pierwszej ciąży, która mogła zakończyć się poronieniem, urodzeniem martwego dziecka, lub urodzeniem zdrowego dziecka, przy staraniach o kolejne potomstwo. Taki przypadek nazywany jest niepłodnością wtórną. Dużo częściej mamy jednak do czynienia z niepłodnością pierwotną, gdzie problemy z zajściem w ciążę zaczynają się już przy pierwszych staraniach. W około 30% przypadków niepłodności jej przyczyna jest trudna do ustalenia – wtedy mówimy o niepłodności idiopatycznej. Ponadto, trudność w donoszeniu ciąży również klasyfikowana jest jako niepłodność.
Najczęstsze przyczyny niepłodności
- Czynniki genetyczne:
– Nawracające poronienia spowodowane wadliwym kariotypem płodu.
– Przedwczesne wygasanie czynności jajników (menopauza przed 40. rokiem życia).
– Wrodzony przerost kory nadnerczy.
– Genetyczne zaburzenia produkcji plemników.
Genetyczne podłoże niepłodności u kobiet może obejmować poronienia nawracające, pierwotny brak miesiączki oraz przedwczesne wygasanie funkcji jajników. U mężczyzn wskazują na to azoospermia, oligospermia, asthenozoospermia oraz nawracające poronienia u partnerki.
- Hormonalne zaburzenia:
– Problemy z funkcjonowaniem przysadki mózgowej, która reguluje wiele funkcji hormonalnych.
– Zaburzenia w produkcji hormonów płciowych.
- Czynniki środowiskowe i styl życia:
– Palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, nadwaga i otyłość.
– Wpływ toksyn środowiskowych, takich jak pestycydy.
- Infekcje i choroby:
– Choroby przenoszone drogą płciową, które mogą prowadzić do zapalenia narządów rodnych.
– Problemy immunologiczne, gdzie organizm atakuje własne komórki rozrodcze.
- Wiek:
– U kobiet płodność znacznie spada po 35. roku życia.
– U mężczyzn produkcja i jakość nasienia również pogarsza się z wiekiem.
Diagnostyka i leczenie
Diagnostyka genetyczna odgrywa kluczową rolę w zrozumieniu przyczyn niepłodności. Pozwala to na wprowadzenie odpowiedniego leczenia bądź zastosowanie technik wspomaganego rozrodu, takich jak inseminacja czy zapłodnienie in vitro. W niektórych przypadkach możliwa jest adopcja dziecka.
Poronienia nawracające
Poronienia nawracające dotyczą 3-5% kobiet i są definiowane jako trzy lub więcej poronień samoistnych. Ryzyko utraty ciąży rośnie z wiekiem kobiety, a także z czynnikami ryzyka, takimi jak duża masa ciała, palenie papierosów, czy czynniki genetyczne. Około 50% przypadków poronień samoistnych związanych jest z nieprawidłowym kariotypem płodu.
Niepłodność to złożony problem dotykający wielu par na całym świecie. Zrozumienie przyczyn, w tym czynników genetycznych, hormonalnych, środowiskowych i innych, jest kluczem do skutecznego leczenia. W Polsce problem z poczęciem dziecka ma około dwa miliony par, co podkreśla znaczenie diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Dzięki postępowi medycyny możliwe jest nie tylko zdiagnozowanie przyczyn niepłodności, ale także skuteczne jej leczenie, co daje nadzieję na posiadanie potomstwa wielu parom.
Źródła literatury naukowej dotyczącej niepłodności:
World Health Organization (WHO):
– “Infertility”. World Health Organization. Dostępne na: [WHO Infertility](https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infertility)
– “International Committee for Monitoring Assisted Reproductive Technology (ICMART) and the World Health Organization (WHO) revised glossary of ART terminology, 2009”. Dostępne na: [WHO ART Terminology](https://www.who.int/reproductivehealth/publications/infertility/art_terminology2/en/)
European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE):
– “Guideline on the management of women with premature ovarian insufficiency”. ESHRE. Dostępne na: [ESHRE Guidelines](https://www.eshre.eu/Guidelines-and-Legal/Guidelines/Management-of-premature-ovarian-insufficiency.aspx)
– “ESHRE Guideline: Recurrent pregnancy loss”**. Dostępne na: [ESHRE Guidelines on Recurrent Pregnancy Loss](https://www.eshre.eu/Guidelines-and-Legal/Guidelines/Recurrent-pregnancy-loss.aspx)
American Society for Reproductive Medicine (ASRM):
– “Definitions of Infertility and Recurrent Pregnancy Loss: A Committee Opinion”. Fertility and Sterility, ASRM. Dostępne na: [ASRM Definitions](https://www.asrm.org/globalassets/asrm/asrm-content/news-and-publications/practice-guidelines/for-non-members/defining_infertility.pdf)
– “Evaluation and Treatment of Recurrent Pregnancy Loss: A Committee Opinion”. Fertility and Sterility, ASRM. Dostępne na: [ASRM Guidelines](https://www.asrm.org/globalassets/asrm/asrm-content/news-and-publications/practice-guidelines/for-non-members/recurrent_pregnancy_loss.pdf)
National Institutes of Health (NIH):
– “Infertility: Overview”. MedlinePlus, NIH. Dostępne na: [NIH MedlinePlus](https://medlineplus.gov/infertility.html)
– “What is Infertility?”. Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development, NIH. Dostępne na: [NIH NICHD](https://www.nichd.nih.gov/health/topics/infertility/conditioninfo/default)
PubMed:
– Przegląd literatury na temat niepłodności, dostępne na: [PubMed Infertility](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=infertility)
– Przegląd literatury na temat nawracających poronień, dostępne na: [PubMed Recurrent Pregnancy Loss](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=recurrent+pregnancy+loss)
Cochrane Library: